سُبُل هدایت

* آقاجان! اگه کسی اهل نماز و روزه و حج و خدمات اجتماعی و مناجات شبانه باشه، برای با ایمان بودنش کفایت می کنه ؟
علی بن موسی الرضا: [فقط]به اینها اکتفا نکنید؛ ببینید اهل صداقت و راستگویی و امانتداری هم هست یا نه(1)

* آقاجان! کی ایمانش از همه بهتر و برتره ؟
علی بن موسی الرضا: [اونکه] اخلاقش نیکوتر و با خانواده اش مهربان تر باشه.(2)

* مولاجان! حقیقت ایمان چیه ؟
علی بن موسی الرضا: انجام واجبات و دوری از محرّمات(3)

* مولاجان! چطوری می شه به این حقیقت دست پیدا کرد ؟
علی بن موسی الرضا: تنها از راه سه خصلت » شناخت و ژرف نگری در دین، برنامه ریزی صحیح در ادامه زندگی و صبر و شکیبایی بر سختی ها(4)

* آقاجان! صبر در راه خدا چه فایده دیگه ای داره ؟!
علی بن موسی الرضا: خداوند بهتر از آنچه از دست داده به او عطا می کند.(5)

* مولاجان! آیا بالاتر از شکیبایی بر بلا هم هست ؟!
علی بن موسی الرضا: [بله]،شکیبایی بر بلا زیبا و پسندیده است، اما برتر از اون صبر در برابر مُحرّماته.(6)

* آقاجان! چطوری بلا رو از خودمون دور کنیم ؟
علی بن موسی الرضا: [با صدقه، چون] صدقه، بلای قطعی رو از صدقه دهنده دور می کنه(7)

* مولاجان! بعضیهامون حتی جواب سلام یه فقیر رو هم نمی دیم چه برسه به دادن صدقه!
علی بن موسی الرضا: کسی که فرق بذاره ـ حتی در جواب سلام دادن ـ بین ثروتمند و فقیر؛ در روز قیامت، در حالی خداوند را ملاقات می کند که از او خشمگین و عصبانی است.(8)

* آقاجان! آیا بهتر از صدقه هم هست ؟
علی بن موسی الرضا: [بله،] یاری کردن ناتوان، بهتر از صدقه دادن است.(9)

* آقاجان! یعنی اینقدر به فکر بقیه بودن اهمیت داره ؟ اون از صدقه اینم از یاری ناتوان
علی بن موسی الرضا: کسی که صبح کنه، در حالی که در اندیشه امور مسلمانان نباشه، مسلمان نیست.(10)

* مولاجان! حالا اگه کسی وسع مالیش نرسه چی ؟
علی بن موسی الرضا: اگه نمی تونید با دارایی هاتون مردم را راضی کنید، سعی کنید با روی خوش و خوی نیکو خوشحالشون کنید.(11)

* مولاجان! این خشنود کردن مردم در نظر خداوند چه پاداشی داره ؟
علی بن موسی الرضا: هرکس اندوهی از قلب و چهره مؤمنی بزداید، خداوند [نیز] در روز رستاخیز اندوه از قلبش می زداید.(12)

* آقاجان! فروتنی یعنی چی ؟!!!
علی بن موسی الرضا: [یعنی] با مردم همونطوری رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند.(13)

* مولاجان! خب من دوست دارم که بقیه با محبت و مهربانی و... باهام رفتار کنن!
علی بن موسی الرضا: [درسته] محبت به مردم و اظهار دوستی نسبت به ایشان نیمی از عقل است.(14) [ضمناً یادت باشه] کسی که به برادر مسلمانش خیانت کنه یا بهش ضرری وارد کنه یا فریبش بده از ما نیست.(15)

* مولاجان! سوء ظن و گمان بد چی ؟
علی ابن موسی الرضا: مادامی که فردی فکر بدی در دلش نسبت به مؤمنی باشه، اعمالش مقبول درگاه الهی قرار نمی گیره.(16) [البته اینم بگم که اگه] کسی خودش رو در معرض تهمت [و گمان بد] قرار بده، نباید کسی رو که بهش گمان بد برده سرزنش کنه [بلکه خودش مقصره].(17)

* آقاجان! آیا گمان نیکو (حسن ظن) به خدا داشتن، صحیح است ؟
علی ابن موسی الرضا: [البته و بسیار پسندیده است] زیرا هرکس گمانش به خدا نیکو باشد، خداوند [نیز] همانند گمانش با او رفتار می کند.(18)

* آقاجان! چیکار کنیم که روزیمون زیاد بشه ؟
علی بن موسی الرضا: صله رحم کن که موجب ازدیاد عمر و افزونی روزیت می شه.(19)

* آقاجان! تشکر از خلق خدا بهتره یا از خود خدا، چون منشأ خیرات خداست.
علی بن موسی الرضا: [از هر دو و هریک در جای خود،] کسی که منعمی از خلایق خدا را سپاس نگوید، [انگار] خدای عزوجل را سپاس نگزارده است.(20)

* آقاجان! چرا از همنشینی با بدان نهی شده ؟
علی بن موسی الرضا: [چون] موجب بدگمانی به نیکان می شود.(21)

* مولاجان! قوی ترین و عزیزترین مردم چه کسی است ؟
علی بن موسی الرضا: قوی ترین ایشان آنکسی است که بر خدا توکل کند(22) و عزیزترین ایشان نیز آنکسی است که در پیدا و پنهان تقوای الهی پیشه سازد.(23)

* آقاجان! آنچه که مایه هلاکت پیشینیان شده و می تونه مایه هلاکت ما هم بشه؛ چیه؟
علی بن موسی الرضا: حرص و حسد.(24)

* آقاجان! چه خواسته ای از ما دارید ؟
علی بن موسی الرضا: [بندگی خدای متعال و زنده کردن امر ما،] خدا رحمت کند کسی را که «امر» ما را احیاء و زنده کند.(25)

* آقاجان! چگونه «امر» شما را احیاء سازیم؟!
علی بن موسی الرضا: علوم ما را بیاموزید و به دیگران تعلیم دهید.(25)

وَ آخِرُ دَعْوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمین‏

پی نوشت ها:
1. عیون اخبار الرضا علیه السلام/ج2/ص51
2. همان/ص44
3. تحف العقول/ص495
4. مسند الامام الرضا علیه السلام/ج1/ص285
5. فقه الرضا علیه السلام/ص368
6. مشکاة الانوار/ص22
7. فقه الرضا علیه السلام/ص 347
8. وسائل الشیعه/ج8/ص442
9. تحف العقول/ص525
10. فقه الرضا علیه السلام/ص369
11. مسند الامام الرضا علیه السلام/ج1/ص292
12. اصول کافی/ج2/ص200
13. مسند الامام الرضا علیه السلام/ج1/ص274
14. تحف العقول/ص520
15. عیون اخبار الرضا علیه السلام/ج2/ص29
16. فقه الرضا علیه السلام/ص369
17. صحیفة الرضا علیه السلام/ص74
18. تحف العقول/ص813
19. عیون اخبار الرضا علیه السلام/ج2/ص44
20. همان/ص24
21. همان/ص53
22. فقه الرضا علیه السلام/ص358
23. همان/ص381
24. بحارالانوار/ج78/ص346
25. وسائل الشیعه/ج18/ص102